W Szkole uczuć Flauberta, w której wszystkie wielkie mity i iluzje romantyzmu europejskiego poddane zostały jednej ope­racji: realistycznej i częstokroć ironicznej deziluzji, nie zabra­kło również w biografii Fryderyka — „problematycznego bo­hatera” wieku — intensywnego przeżycia dawności. „Fryde­ryka ogarnęła nagle żądza zwrócona ku przeszłości, nie da­jąca się wysłowić.” Stało się to podczas zwiedzania pałacu w Fontainebleau […]

Pokostem zapomnienia i opuszczenia powlekły się rekwizy­ty rozmaitych epok, a do ich różnorodności dołączają się jesz­cze sceny mitologiczne i historyczne przedstawione na gobelinach. W owym opisie ukrywa się zapowiedź tego, co nastąpi za chwilę — maski jako sposobu życia. Toteż nie­bawem Fryderyk i Rozaneta wkraczają do sali balowej, gdzie olśniewa ich obfitość malowideł i gdzie […]

Nic więc dziw­nego, że Fryderyka znów opadają postacie historyczne. Gdy Rozaneta oddaje się wesołym igraszkom rzucając karpiom ka­wałki chleba (znamienne jest to jej ożywienie na widok sta­wu), Fryderyk z powagą „rozmyślał o wszystkich tych, co na­wiedzali niegdyś mury zamku: Karol V, Walezjusze, Hen­ryk IV, Piotr Wielki, Jan Jakub Rousseau i «łzawe piękności z pierwszych lóż», […]

Historyzm, pojmowany jako rodzaj egzotyzmu, oddawał w tym zakresie romantykom nieocenione usługi. Oprócz bowiem — nazwijmy to tak — „historyzmu historio­zoficznego” romantycy uprawiali „historyzm kolorytu lokal­nego”. Ten drugi historyzm — podobnie jak pierwszy — miał kilka odmian, zresztą i wyróżnienie dwóch historyzmów ma dawną tradycję: najczęściej mówiono o historyzmie „wewnętrz­nym” i „zewnętrznym”. Nawet Wiktora Hugo, […]

Historyzm kolorytu lokalnego zdobył szczególną popular­ność w epoce turystyki, która zresztą zaczęła się na dobre właśnie od romantyków. Nadzwyczaj długowieczne i wygodne w użyciu okazały się wypracowane i powielone już przez nich stereotypy. „Romantyczna poezja wyrażała entuzjazm dla na­tury, cześć dla pełnego, prostego życia wczesnych i odległych cywilizacji. Doprowadziło to do odkrycia szlachetnego dzikusa, szlachetnego […]

A trzeba przyznać, że romantyków cechowała hojność w wyposażaniu w te atrybuty epok historycznych i kultur nawet im współ­czesnych, ale oddzielonych barierą społeczną, jak np. kultura ludu. Rozproszenie zainteresowań i pasji, będące wynikiem hi­storycznego eklektyzmu i imitacjonizmu, wzbudziło już nie­pokój Musseta. Kajał się on w imieniu całego pokolenia: „Nasz wiek nie posiada form. Nie wycisnęliśmy […]